Uitleg Belbin rollen
De BELBIN ROL beschrijft de kenmerkende manier waarop iemand zich GEDRAAGT, zijn BIJDRAGE LEVERT en met ANDEREN OMGAAT. Leer effectief samen te werken, door deze rollen in te zetten.
Abundant Life zet tijdens de Belbin training graag de rollen van Belbin in. We zullen ingaan op de betekenis van deze 9 rollen die de Belbin methode kent.
Wat zijn de Belbin rollen?
We geven hieronder een inleiding op het begrip Teamrollen, zoals de grondlegger Dr. Meredith Belbin dit heeft omschreven.
Mensen vervullen in een organisaties drie rollen:
-
Functionele rol;
Dit gaat om het uitvoeren van een functie binnen het bedrijf. Denk aan de functie van administratief medewerker, vormgever of helpdesk medewerker.
-
Organisatorische rol;
Hier moet je denken aan de rol van een directeur, manager, coördinator of uitvoerend medewerker. Deze rol heeft te maken met je plek op de hiërarchische ladder.
-
Persoonlijkheidsrol;
In deze rol gaat het om het gedrag wat je laat zien op je werk en bepaalt het de wijze hoe je met mensen samenwerkt.
De Belbin methode gaat over deze rol. Meredith Belbin noemt hoe je dit vormgeeft een TEAMROL.
Hier gaat het over:
- Jouw bijdrage die je kan leveren aan het team,
- De manier hoe je met andere teamleden omgaat,
- De sterktes en ook zwaktes die naar voren komen vanuit jouw teamrol.
UITLEG BELBIN ROLLEN:
OMSCHRIJVING
DE PLANT (PL)
Engels: Plant
DE PLANT is een introverte, solistische werker, een slim persoon die vol met creatieve, nieuwe ideeën zit voor het team. Hij is filosofisch, een groot denker. Een echte vernieuwer, inspirator, die met verrassende oplossingen kan komen.
Zijn bijdrage aan het team is dat hij met onverwachtse ideeën komt en zo problemen op een nieuwe manier kan oplossen.
Hij komt het meest tot zijn recht bij intellectuele uitdagingen in een omgeving van rust en ruimte.
Citaat van de Plant: "Waar een probleem is, is een oplossing".
Zijn valkuil is dat hij zo out-of-the-box kan denken, dat het niet altijd even praktisch is. Daarnaast kan hij moeite hebben om tot actie te komen en is hij snel gevoelig en heeft hij moeite met kritiek.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig een Bedrijfsman die de plannen concreet kunnen maken en uitvoeren en een zorgdrager die de puntjes op de i kan zetten.
Mogelijke botsingen met De Vormer en Voorzitter die hem niet resultaatgericht genoeg vinden. En de Brononderzoeker en Bedrijfsman, die hem als zweverig kunnen ervaren.
OMSCHRIJVING
DE MONITOR (MO)
Engels: Evaluator
DE MONITOR is een nuchtere strateeg die met helder verstand de dingen beziet. Het is een rationele analyticus die graag wil weten hoe de vork in de steel zit.
Zijn bijdrage aan het team is dat hij door zijn helicopter view kan komen tot een wel overwogen besluit, waar de voors en tegens goed zijn overwogen.
Hij komt het meest tot zijn recht in een omgeving waar hij overzicht kan behouden en hij zonder tijdsdruk tot een standpunt kan komen en ruimte krijgt vragen te stellen.
Citaat van de Monitor: "Laten we alle alternatieven tegen elkaar afwegen en dan pas een besluit nemen".
Zijn valkuil is dat hij koud en afstandelijk kan overkomen en te lang door blijft gaan met wegen en wikken, zonder tot een eindoordeel te komen. Ook kan hij zich te snel kritisch opstellen, richting de ideeën van een ander.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig: De Voorzitter die voor hem de knopen kan doorhakken. De Groepswerker die hem gevoelig houdt voor de werksfeer.
Mogelijke botsingen met de Brononderzoeker die te makkelijk tot conclusies komt en ongeduldig is. De Groepswerker die zich te druk maken om het welzijn van mensen. De Plant vanwege zijn filosofische inslag. En de Vormer en Voorzitter die hem te afwachtend vinden.
OMSCHRIJVING
DE SPECIALIST (SP)
Engels: Specialist
DE SPECIALIST is een expert, een toegewijde vakman. Hij is iemand die graag in stilte alleen aan project werkt, los van een team.
Zijn bijdrage aan het team is dat hij vanuit zijn expertise deskundige input kan leveren op een bijzonder gebied. Hij is een standvastige solist en geeft graag advies aan de zijlijn.
Hij komt het meest tot zijn recht als hij alle gelegenheid en ruimte krijgt om zijn kennis in te brengen en onafhankelijk kan werken, liefst op één bepaald gebied.
Citaat van de Specialist: "Je kunt beter over één onderwerp veel weten, dan weinig over veel."
Zijn valkuil is dat hij weinig interesse heeft voor het team en daardoor weinig oog heeft voor samenwerking. Vaak mist er ook empathie jegens collega’s.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig De Bedrijfsman, Voorzitter of Groepswerker die zijn kennis waardeert maar hem ook kan sturen en afremmen als hij verzandt in pietluttigheden.
Mogelijke botsingen: Omdat de Specialist zo solitair werkt en moeite heeft met inleven, heeft hij niet snel last van spanningen met andere teamrollen. Alhoewel dat voor anderen anders kan zijn.
OMSCHRIJVING
DE VORMER (VM)
Engels: Shaper
DE VORMER is een prestatiegerichte werker die gedreven en met passie zijn werk doet. Hij is extravert, positief ingesteld en heeft een sterkte wil die zaken ingang zet.
Zijn bijdrage aan het team is dat hij vol ambitie zit en anderen meeneemt in zijn energie. Daar waar er getwijfeld wordt, kan hij het team overtuigen om de sprong te wagen, in de actie te gaan iets in werking te zetten. Hij durft daarin ook impopulaire maatregelen te nemen.
Hij komt het meest tot zijn recht in een setting waar uitdaging is, waar er sprake is concurrentie en grote slagen gemaakt kunnen worden.
Citaat van de Vormer: “Gewoon doen!!”
Zijn valkuil is dat hij onverdraagzaam kan zijn jegens procedurele- of ambitieloze collega’s en met wat minder spanning of uitdaging snel verveeld kan raken. Daarnaast kan zelfverzekerdheid omslaan in arrogantie.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig De wat meer zachtheid van de Groepswerker die hem helpt in te leven in de ander. De Zorgdrager die weet wat het kan inhouden om ook bij routine werk de puntjes op de i te zetten.
Mogelijke botsingen: De vormer kan voor iedereen die net wat trager is, overdonderend overkomen. Twee vormers die tegenover elkaar komen te staan is geheid vuurwerk.
OMSCHRIJVING
DE BEDRIJFSMAN (BM)
Engels: Implementer
DE BEDRIJFSMAN heeft een echte hands on mentaliteit. Een nuchtere, taakgerichte harde werker die gedisciplineerd zijn werk organiseert en integriteit hoog in het vaandel heeft staan. Hij is betrouwbaar en ook wat conservatief.
Zijn bijdrage aan het team is dat hij (complexe) plannen om kan zetten tot praktisch uitvoerbare taken. Hij werkt hard en is trouw. Zijn aanpak is systematisch en gestructureerd en kan teamgenoten stimuleren om dat ook te doen.
Hij komt het meest tot zijn recht als er gewerkt wordt vanuit duidelijke afspraken in een omgeving met structuur en regelmaat.
Citaat van de Bedrijfsman: "Afspraak is afspraak, werk hard en doe wat er van je verwacht wordt”.
Zijn valkuil is dat hij star kan zijn en moeite heeft met vernieuwingen en kan afbrekende kritiek uiten jegens suggesties van anderen die hij te snel als onpraktisch kan zien. Soms gaat hij te snel aan de slag, terwijl een plan nog een verdere doordenking of strategie nodig heeft. Daarnaast heeft hij de neiging om persé gelijk te willen krijgen.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig een Vormer die hem soms een nieuwe weg “induwt” en een Voorzitter die zijn harde werken in goede banen leidt.
Mogelijke botsingen kunnen ontstaan met de Brononderzoeker die voor hem minder standvastig is (erg flexibel, springerig) en de Plant die weinig concreet en praktisch is.
OMSCHRIJVING
DE ZORGDRAGER (ZD)
Engels: Complete Finisher
DE ZORGDRAGER is een zorgvuldige, perfectionistische werker die voortdurend zijn voelsprieten uit heeft staan, of er iets fout kan gaan. Hij is een persoon van orde en netheid die de puntjes op de i zet en voortdurend checkt of zaken wel goed (blijven) gaan.
Zijn bijdrage aan het team is dat hij gaat voor de hoogste kwaliteit. Risico’s die anderen niet zien, ziet hij wel. Hij zorgt ervoor dat zijn taken op tijd af zijn en werkt zaken tot in de puntjes uit.
Hij komt het meest tot zijn recht, als er een omgeving is van veiligheid en voldoende tijd waar hij kan werken aan belangrijke details.
Citaat van de Zorgdrager: “Het is nog niet klaar. Ik wil het eerst nog een keer checken”.
Zijn valkuil is dat perfectionisme omslaat in muggenzifterij. Daarnaast heeft hij veel moeite met delegeren. Anderen maken nog wel eens misbruik van de Zorgdrager, door zaken af te maken waar de ander geen zin in heeft. De Zorgdrager lijkt vaak kalm, maar van binnen kan hij ongedurig en gespannen zijn, wat maakt dat mensen hem verkeerd inschatten.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig De Bedrijfsman die zaken uitvoert die hij kan afmaken. De Groepswerker die veiligheid geeft en de Monitor die met hem mee kan kijken wat echt zorg nodig heeft.
Mogelijke botsingen kunnen er zijn met de Voorzitter, Vormer en Brononderzoeker, omdat zij op een hoger tempo, op de grotere lijnen gericht zijn.
OMSCHRIJVING
DE VOORZITTER (VZ)
Engels: Co-ordinator
DE VOORZITTER kenmerkt zich als een volwassen leider, met een sterkte wil, die goed luistert en werkzaamheden kan delegeren. Hij heeft overwicht, geeft leiding en coördineert de werkzaamheden.
Zijn bijdrage aan het team liggen op het vlak van coördineren, het verhelderen van doelen, leiding geven tijdens een vergadering, het zoeken naar consensus en waar nodig het doorhakken van knopen. Hij heeft een goede neus voor kwaliteiten en zet mensen hier op in. Waar nodig, is hij niet bang om impopulaire besluiten te nemen.
Hij komt het meest tot zijn recht als leider of eerste onder de gelijken van een team waar er gewerkt wordt aan de hand van procedures. Hij heeft een team nodig dat naar hem wil luisteren en wil samenwerken voor een gemeenschappelijk doel.
Zijn valkuil is dat hij kan manipuleren om een doel te behalen. Hij wil dan te graag resultaat zien. Ook wil hij wel eens te makkelijk taken delegeren.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig alle Teamrollen. Want zij geven de doelstelling allemaal vorm.
Mogelijke botsingen kunnen er zijn met stevige persoonlijkheden. Zo heeft de Vormer net als de Voorzitter een sterke wil. Daarnaast willen beiden graag de leiding nemen. Omdat de Voorzitter gaat voor de grote lijn, kan het botsen met de Zorgdrager die vindt dat hij te weinig oog heeft voor details. Ook de relatie met de Plant die soms weinig concreet is, kan de nodige spanningen opleveren.
Citaat van de Voorzitter: “Management is de kunst om anderen al het werk te laten doen.”
OMSCHRIJVING
DE GROEPSWERKER (GW)
Engels: Teamworker
DE GROEPSWERKER is een sociale, attente en vriendelijke diplomaat. Hij is behulpzaam en gaat voor harmonie en saamhorigheid in het team. Hij heeft goede gespreksvaardigheden. Hij is gevoelig, en heeft moeite om tijdens conflicten overeind te blijven staan.
Zijn bijdrage aan het team is het creëren van het ‘wij gevoel’. Hij is als het ware de smeerolie van het team. Hij bevordert de teamgeest en stimuleert de onderlinge communicatie. Hij wil een mediator zijn tussen collega´s, zolang er maar geen openlijke strijd is.
Hij komt het meest tot zijn recht waar er sprake is van gezamenlijkheid. Een omgeving waar er geïnvesteerd mag worden in onderlinge relaties en zorg is voor elkaar. Daar mag een stuk gezelligheid niet ontbreken.
Citaat van de Groepswerker: “Ik heb oog voor iedereen. Mensen gaan voor prestaties”
Het is zijn valkuil om weg te lopen voor confrontaties . Soms verwacht hij dat alle teamleden evenveel betrokken zijn bij het team. Alleen werken is niet zijn sterkste punt.
De groepswerker zit in een vergadering en past zich aan, bij een goede sfeer genieten ze en
bij een conflict voelen ze zich ongelukkig. Dan gaan ze bemiddelen en het goed praten.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig een Voorzitter die aandacht heeft voor het team en communicatie kan kanaliseren. De correcte en voorspelbare Bedrijfsman die doorpakt, is ook een goede partner.
Mogelijke botsingen kunnen de koele en rationele Monitor zijn. Maar ook de Vormer kan als bedreigd worden ervaren door de soms harde uitspraken. Omdat de Groepswerker een groepsdier is, kan hij ook moeite hebben met de solistische Plant en Specialist.
OMSCHRIJVING
DE BRONONDERZOEKER (BO)
Engels: Resource Investigator
DE BRONONDERZOEKER is de extraverte, enthousiaste, praatgrage netwerker die houdt van nieuwe kansen en graag interessante mensen ontmoet. Zijn uitstekende sociale vaardigheden maken dat hij snel in het middelpunt staat en mensen enthousiasmeren.
Zijn bijdrage aan het team is dat hij nieuwe ideeën op tafel weet te brengen en bij moeilijkere vraagstukken makkelijk kan improviseren. Hij houdt van brainstormen. Vaak komen zijn innovatieve suggesties uit andere bronnen. Hij kan het product goed verkopen, is daardoor sterk in marketing of het houden van presentaties. Hij kent veel mensen die iets kunnen betekenen voor het team.
Hij komt het meest tot zijn recht, bij afwisselende werkzaamheden, drukte en mensen om zich heen. Houdt niet van routine werk, en wil vrijheid om te improviseren.
Citaat van de Brononderzoeker: “Probeer nooit het wiel voor de 2e keer uit te vinden.”
Zijn valkuil is dat hij snel afgeleid is en snel verveelt kan zijn. Hij kan ergens mee beginnen maar als de uitdaging eraf is, start hij aan een nieuw avontuur. Soms irreëel, over enthousiast en niet altijd even stipt in gemaakte afspraken. Hij kan nonchalant zijn als het gaat om details die zijn hart niet hebben.
Samenwerking met andere rollen:
Heeft nodig De gedisciplineerde Bedrijfsman die zijn werkzaamheden kan structureren. Maar ook de Voorzitter die hem helpt, om niet te snel afgeleid te zijn en zijn taak af te maken.
Mogelijke botsingen kunnen er zijn met de rationele Monitor en Plant die een nuchter tegenwicht geven aan de meer emotionele Brononderzoeker. Daarnaast kan het schuren met de Bedrijfsman, die zich graag houdt aan de gemaakte afspraken. En ook de Zorgdrager kan zich irriteren aan de oppervlakkigheid en gemakzucht van de springerige Brononderzoeker.
1. Belbin rollen van een team- of projectgroep indelen op het uiterlijke gedrag.
-
Actie-gerichte rollen (de doeners)
De Bedrijfsman, Zorgdrager en Vormer. Deze hebben met elkaar gemeen dat ze sterk gefocust zijn op het afleveren van goed werk en het bereiken van de gewenste resultaten. De taak staat bij hen voorop.
- Relatiegerichte rollen (de sociale mensen)
De Voorzitter, Groepswerker en Brononderzoeker. Zij delen een sterke gevoeligheid voor de onderlinge verhoudingen en voor de manier waarom de teamleden tot overeenstemming komen, elkaar inspireren en ondersteunen. Bij hen staan de relaties voorop. - Inhoudsgerichte rollen (de denkers)
De Plant, Monitor en Specialist. Deze drie teamrollen gaat het vooral om de inhoud, de ideeën en de kennis. Zij richten zich op de redenering en de argumenten en zoeken de verdieping. Bij hen staat het denken, kennen en begrijpen centraal.
2. Belbin rollen indelen op de innerlijke wereld van voelen, denken, willen en doen.
Een tweede onderscheid die gemaakt kan worden, heeft te maken met de manier hoe de innerlijke wereld, in woorden naar buiten toe wordt uitgedrukt. Deze woorden laten iets zien over de natuurlijke teamrollen, waar iemand zich in beweegt.
Deze woorden hebben dan een relatie met:
Deze 4 bovenstaande modaliteiten, hebben een relatie tot de teamrollen van Belbin. Een goed functionerend team, kent een mix van deze rollen.
In de afbeelding hieronder, kunnen we ze de Belbin rollen als volgt weergeven:
Voorbeelden Belbin rollen en Taal
Hieronder zie je 8 uitspraken, die een relatie hebben met een Teamrol. Met het bovenstaande model en de uitleg die nu volgt, kan je in de uitspraken de natuurlijke teamrollen in een team herkennen.
- De rode kleur in de onderstaande uitspraken, gaat over één van de vier modaliteiten (denken, willen, voelen, doen).
- De blauwe kleur gaat over de vraag of het hier gaat om een reactieve reactie of (pro)actieve reactie.
- Reactief: Hier komt de bewuste teamrol naar buiten, door een bepaalde energie, een appèl, wat van buiten de persoon wordt aangezet.
- (Pro)actief: De bewuste teamrol komt naar buiten door een individuele, (pro)actieve reactie vanuit de persoon zelf en niet primair aangezet door voeding of gebeurtenis van buitenaf.
- Ik ga zelf iets bedenken, wat... (actieve, individuele denkkracht). Teamrol: Plant.
- Ik heb er over nagedacht wat hier gebeurt (reactieve, collectieve denkkracht). Teamrol: Monitor
- Ik ga nu aan de slag, want ik wil het vandaag geregeld hebben (actieve, individuele wilskracht) Teamrol: Vormer
- Ik heb alles gehoord en wil met jullie komen tot een besluit (reactieve, collectieve wilskracht) Teamrol: Voorzitter
- Ik maak me zorgen dat ik de details niet goed beschreven heb (actieve, individuele gevoelskracht) Teamrol: Zorgdrager
- Ik voel spanning in 't team(reactieve, collectieve gevoelskracht) Teamrol: Groepswerker
- Ik doe wat ik moet doen, en ga nu meteen aan de slag (actieve, individuele daadkracht) Teamrol: Bedrijfsman.
- Ik ga Kees voor jullie bellen. Ik hoorde dat hij een oplossing heeft (reactieve, collectieve daadkracht).Teamrol: Brononderzoeker
Nog verdere verduidelijking
- Doen + actief is de Bedrijfsman, de werker en de uitvoerder, die niet praat maar poets en direct aan de slag gaat.
- Doen + reactief is de Brononderzoeker, altijd op zoek naar interessante personen en nieuwe belevenissen, naar de dingen die gebeuren.
- Denken + actief is de Plant, die niet kan ophouden met bedenken, ontwerpen en het oplossen van problemen.
- Denken + reactief is de Monitor, die graag alles wil doordringen en begrijpen.
- Willen + actief is de Vormer, die zijn doelen kiest en mensen in beweging zet in de richting die hij wil.
- Willen + reactief is de Voorzitter die rustig de wensen en de mensen samenbrengt op weg naar gezamenlijke besluiten.
- Voelen + actief is de Zorgdrager, die 'vooruitvoelt' naar wat er fout kan gaan en zorgt dat aan alles gedacht is
- Voelen + reactief is de Groepswerker, die luisteren kan en met aandacht en medeleven omgaat met de gevoelens van anderen.
- De Specialist is degene die zich eigenlijk alleen maar tot de wereld verhoudt vanuit de veiligheid van zijn deskundigheid en kennis en die van zijn voelen, willen, denken en doen weinig laat blijken. Ook daarom is zijn bijdrage aan de dynamiek van het team beperkt.
Welke Belbin-rol heb jij? - Doe de Belbin-test!
Belbin trainer
Belbin Trainer bij Abundant Life is Sander van Dijk. Hij is geaccrediteerd trainer en doorkneed in het Belbin-model.
Laat je door hem individueel of als team coachen en trainen en ontdek wat jouw Belbin rollen zijn.